Brugnummers

De eerste bruggenlijst werd opgesteld in 1837. Die oude lijst heet officieel Generale lijst van alle steenen en houten bruggen, schutsluizen, waterkeeringen, duikers en beeren liggende binnen en onder de jurisdictie der stad Amsterdam. In 1928 werd de lijst uitgewerkt tot het Bruggenboek, waarvan elk jaar een papieren versie van de drukpersen van de Stadsdrukkerij rolde. “De laatste versie verscheen in 2009”, vertelt Peter Korrel, bruggenliefhebber. “Sindsdien is er een digitale versie, die vooral bij gemeente Amsterdam intern wordt gebruikt.”

Lijst bijhouden 

Joris Akerboom is Digitale databeheerder Civiele Constructies bij de gemeente Amsterdam en verantwoordelijk voor het bijhouden van die bruggenlijst. Dat is niet zoveel werk, vertelt hij. “Maar ik ben er jaren mee bezig geweest om de lijst volledig te krijgen. Toen in 2018 alle stadsdelen weer bij elkaar werden gevoegd, was de bruggenlijst niet in orde. Als ik dacht dat ik klaar was, dook er weer een melding op van een brug die nog niet op m’n lijst stond. Ik denk dat we nu op 99 procent zitten.”

Logica? 

Is een nieuwe brug aangelegd, dan zorgt Joris voor een nummer. Dat brugnummer is belangrijk, legt hij uit. “Met dat nummer kunnen we in het archief bouwtekeningen en historische gegevens over een brug vinden.” Zit er een logica in die nummering? Niet echt, zegt Joris. “Ik kies gewoon een nummer. Er zijn nummers vrijgekomen, bijvoorbeeld door bruggen die zijn weggehaald. Maar toch gebruik ik die niet. Zou je met dat nummer in het archief gaan zoeken, dan vind je natuurlijk informatie van z’n voorganger. Niet handig.”

Peter Korrel heeft zijn eigen lijst met Amsterdamse bruggen. Die vind je online onder Alle Amsterdamse Bruggen. Hij ontdekt wel een bepaalde logica in de nummering. “Tot nummer 100 komen grachtengordelbruggen aan de orde, te beginnen bij het Singel via de Herengracht en de Keizersgracht naar de Prinsengracht. Vanaf brug 101, de Nieuwe Amstelbrug in Zuid, wordt het een rommeltje.” Brug nummer 1 is het Muntplein, maar dat is niet de oudste brug van Amsterdam. Dat is namelijk de Oude Brug, nummer 47, die niet meer bestaat. De Nieuwe Brug is nu de oudste, met nummer 303. Peter: “Een bijzonder geval is de Duizendste brug, die niet het nummer 1000 heeft, maar het nummer 684.”

Brug zonder nummer 

Op de lijst van Peter staan ook Amsterdamse bruggen die helemaal geen nummer hebben. En dat klopt, zegt Joris. “Op onze lijst staan alleen Amsterdamse bruggen, maar niet alle bruggen zijn van de gemeente. De bruggen op het Science Park zijn bijvoorbeeld eigendom van de universiteit. Dat betekent dat de gemeente niet verantwoordelijk is voor het onderhoud. En dat de bruggen dus ook geen nummer hebben op onze bruggenlijst. Ook bruggen die door de afdeling Sport & Bos worden beheerd, hebben niet allemaal een nummer. Het is geen verplichting om een brugnummer aan te vragen, soms wordt dat vergeten.”

GPS-locatie of een naam 

Zijn brugnummers nog van deze tijd, nu we plekken nauwkeurig kunnen beschrijven met hun GPS-locatie? Absoluut, zegt Joris. “De brugnummers zijn de ingang in de archieven, dus alleen daarom hebben ze al hun nut. Ik heb liever nummers dan namen. Die wisselen namelijk nog wel eens. En ik merk dat bijvoorbeeld onderhoudsmonteurs de ene naam voor een brug gebruiken, en brugwachters een andere. Zo krijg je misverstanden.” Dat klopt: er zijn jarenlang twee Bullebaksluizen geweest. De Schulpbrug in de Watergraafsmeer werd jarenlang ook Schollenbrug genoemd. En de Daalwijkbrug in Zuidoost heet in de volksmond Tunnel of Love, dankzij een kunstwerk met rood licht en hartjes. 

Naam als eerbetoon 

Peter Korrel zou het liefst zien dat meer bruggen een naam krijgen, en niet alleen een nummer. Iemand zoals Harry Mulisch verdient nog een vernoeming, zegt hij. “Gek genoeg bestaat de brug niet, terwijl hij wel staat op de versie van de bruggenlijst die ik heb. Mulisch is de enige van de grote drie Nederlandse schrijvers zonder Amsterdamse brug. Er zou in een nieuwe woonwijk iets naar hem worden vernoemd, maar ik denk niet dat de kans groot is dat dat daadwerkelijk gaat gebeuren.”

Joris vindt bruggennamen ook mooi. “Het is een eer als er een brug naar iemand wordt genoemd. En alle Amsterdammers kunnen namen voordragen, als eerbetoon. Maar daarnaast zullen de nummers altijd blijven.”