skip to main content
Timothy Augustuszoon naast een zinkgat aan de Herengracht

Help, een zinkgat!

21 december 2023

Soms zijn ze er plotseling: zinkgaten in het wegdek of een parkeervak. In 2023 maar liefst 26 keer. Hoe ontstaan die gaten eigenlijk en wat gebeurt er als er een zinkgat ontdekt wordt? Timothy Augustuszoon, specialist constructies en lid van het Incidententeam bruggen en kademuren bij de gemeente, legt het ons graag uit.

“Om te begrijpen hoe een zinkgat ontstaat moet je eerst weten wat de functie van een kademuur is”, zegt Timothy. “Als belangrijkste functie van een kademuur noemt eigenlijk iedereen het scheiden van water en land. En dat klopt ook in zekere zin, maar het belangrijkste aspect daarvan is dat een kademuur in essentie een grondkerende constructie is. De kademuur zorgt ervoor dat de grond erachter niet kan wegspoelen. Bij een defect aan de constructie spoelt de grond achter de kademuur wel weg. Hierdoor kan er een zinkgat ontstaan.”

Korte uitleg kademuren

Tot ongeveer 1950 gebruikten we voor de kademuren voornamelijk een gewichtsconstructie. Dat is een constructie waarbij een kademuur van metselwerk op een houten paalfundering is geplaatst. De houten palen zijn 12 meter diep in de grond geheid. Ze worden bij elkaar gehouden door houten dwarsbalken, die we kespen noemen. Op die kespen is vervolgens een houten vloer aangebracht en daarop is de muur geplaatst. De palen en de vloer van de kademuur lopen 3 tot 4 meter het land in, richting de huizen. Hoe hoger de kademuur, hoe meer rijen palen er nodig zijn. Achter de laatste paal is een kwelscherm geplaatst. Dat is een houten plaat die ervoor zorgt dat de grond onder de kade en de straat niet kan wegspoelen.

Doorsnede van een oude kade, met 4 rijen palen haaks op de kademuur

Doorsnede van een oude kade, met 4 rijen palen haaks op de kademuur

Verschillende oorzaken

Ontstaat een zinkgat dan altijd door eenzelfde defect? “Nee zeker niet”, zegt Timothy. “Bij elk zinkgat is het weer een verrassing wat we aantreffen. Wel zijn er 3 defecten die het meeste voorkomen.

“Het eerste defect is dat de vloerplanken van de kadeconstructie kapot of beschadigd zijn. Hierdoor kan de grond boven de vloer van de kademuur, vaak ter hoogte van de parkeervakken ongezien wegstromen. Waardoor er een zinkgat ontstaat. Het tweede veel voorkomende defect is dat het kwelscherm ontbreekt of kapot is. Daardoor heeft de grond die erachter ligt vrij spel en spoelt weg. Het derde defect is dat er een waterleiding springt of dat een lek zit in een waterput. Ook dan spoelt de grond weg en ontstaat er een zinkgat.

“Het is ook wel eens gebeurd dat we per ongeluk zelf een zinkgat hebben veroorzaakt”, vertelt Timothy. “Dit was het geval op de Lijnbaansgracht. Een dag nadat we met duikers de palen van de kadefundering hadden onderzocht, ontstond er ineens een zinkgat in het wegdek. Uit onderzoek bleek dat het kwelscherm hier ontbrak. Doordat de duikers de fundering probeerden te onderzoeken, hebben ze wat te enthousiast de fundering vrij gespoten waardoor er grond richting de gracht gespoeld is en er een zinkgat is ontstaan.”

Een zinkgat, wat nu?

Zodra er bij de gemeente een melding van een zinkgat binnenkomt gaan we gelijk aan de slag. We zorgen dat er binnen een uur iemand van het incidententeam ter plaatste is die de situatie in kaart brengt. Hoe groot is het gat en is er een direct gevaar voor de omgeving? Vervolgens wordt het zinkgat veiliggesteld, plaatsen we hekken en slepen we eventueel auto’s weg.

Ook stellen we vast of er nog verdere maatregelen genomen moeten worden. Hierbij kan je denken aan het beperken van het gewicht van het vervoer dat over de kade mag rijden of zelfs het afzetten van parkeervakken. Daarna begint het onderzoek naar de oorzaak van het zinkgat.

Timothy legt uit dat ze dit op verschillende manieren doen. “Eerst brengen we alle informatie die we hebben over de kadeconstructie in beeld. Hiervoor duiken we de archieven in. Daarna nemen we letterlijk een duik onder de kade om de constructie onder water te inspecteren.”

Een bandweerauto is weggezakt in een zinkgat aan de Lijnbaansgracht

Een bandweerauto is weggezakt in een zinkgat aan de Lijnbaansgracht

De oplossing

“Na ongeveer 2 weken hebben we zo in kaart gebracht wat de reden is van het zinkgat”, vertelt Timothy. “ Dan is het tijd om te gaan herstellen. Afhankelijk van de oorzaak kost het ongeveer 4 tot 6 weken om met een passende oplossing te komen en die tot uitvoer te brengen.

“Ook daarbij lopen we wel eens tegen dingen aan. Zo hadden we een zinkgat dat ontstaan was doordat het kwelscherm ontbrak. Toen de aannemer probeerde een nieuw kwelscherm te plaatsen, ontdekten we dat dit niet ging lukken, omdat er obstakels in de grond zaten. Dan moet je terug naar de tekentafel om met een nieuwe oplossing te komen. In dit geval hebben de duikers vanaf het water een extra laag stevige grond geplaatst waarmee het probleem tijdelijk opgelost is. We zijn nu een plan aan het bedenken voor een definitieve oplossing.”

Eerste hulp bij zinkgaten

Zie je zelf een zinkgat op straat? Meld het bij de gemeente Amsterdam via meldingen.amsterdam.nl

Deel uw mening

Bekijk ook