Kramer en Krop

Piet Kramer en Hildo Krop leerden elkaar kennen in de linkse kunstenaarskringen voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ze werkten voor het eerst samen bij het ontwerp en de bouw van het iconische Scheepvaarthuis (1913-1916). Kramer als assistent van Jo van der Mey, Krop in dienst van het beeldhouwersatelier van Hendrik van den Eijnde. In de jaren die volgden bouwden ze samen in de stijl van de Amsterdamse School aan een reeks van bruggen die zijn weerga niet kent in scheppingsdrang en expressiviteit.

Kramer, Cuypers, Van der Mey en De Klerk

Piet Kramer was de zoon van een arts uit Friesland die zich aan de Vijzelgracht in Amsterdam vestigde. Piet ging er prat op dat hij vroeger een echt Amsterdams schoffie was en geen noemenswaardige opleiding had genoten voor hij op 17-jarige leeftijd aan een driejarige cursus begon op de Industrieschool van de Maatschappij voor den Werkenden Stand aan de Groenburgwal. Daar ontmoette hij de 3 jaar jongere Michel de Klerk. Een paar jaar later konden ze beiden aan de slag bij het bureau van Cuypers, waar de iets oudere Jo van der Mey al werkzaam was.

Bij Cuypers bekwaamde Kramer zich in bouwkundig tekenen, en het ontwerpen van glas-in-lood, meubilair, tuinarchitectuur en smeedwerk. Samen met de Klerk en Jo van der Mey ontwikkelde hij hier de esthetiek van de Amsterdamse School, een beweging die zich kenmerkt door gebruik van expressieve en fantasierijke vormen, verwant aan het expressionisme. Daarmee zetten zij zich af tegen de strenge vormen van de befaamde architect Berlage, zoals je die bijvoorbeeld terugziet in zijn Koopmansbeurs aan het Damrak en de Berlagebrug over de Amstel.

Met hun uitgesproken ontwerpen maakte het drietal naam als voorvechters van de Amsterdamse School en smaakmakers van de vaderlandse architectuur. Onder leiding van Van der Mey werkten ze aan het Scheepvaarthuis (1913-1916), het eerste gebouw dat volledig werd opgetrokken in de stijl van de Amsterdamse School. Even later kreeg De Klerk opdracht voor Het Schip (1914-1921) en samen met Kramer bouwde hij De Dageraad (1920).

Publieke Werken

Ondertussen was Kramer in 1911 in deeltijd gaan werken voor de Dienst Publieke Werken van de gemeente Amsterdam. Dat deed hij als assistent van Van der Mey, die hier vier maanden eerder was benoemd tot esthetisch adviseur. Samen werkten ze aan verschillende projecten voor de gemeente, waaronder grote publieke gebouwen, stedenbouwkundige plannen, de inrichting van de openbare ruimte, en civiele werken als bruggen.

Kramer en Van der Mey gaven ook de bruggen van Amsterdam een nieuw gezicht. Samen ontwierpen ze een dozijn bruggen in de expressieve stijl van de Amsterdamse School, waaronder de gewaagde Waalseilandbrug. Maar rond 1915 kreeg Van der Mey minder invloed en minder opdrachten van de Dienst. Kramer verhuisde vervolgens naar de afdeling Bruggen, waar hij de leiding kreeg over het architectonisch ontwerp van alle nieuw te bouwen bruggen in de stad.

Hildo Krop, van banketbakker tot beeldhouwer

In de volgende 40 jaar ontwierp Kramer meer dan 200 bruggen. Hij zag zijn bruggen als Gesamtkunstwerken waarin verschillende kunstdisciplines samenkwamen. Behalve bouwkunst had hij ook veel aandacht voor het decoratieve metselwerk, het siersmeedwerk van de leuningen en andere elementen waarmee je de brug in de bebouwde omgeving paste. Zoals zitbanken, kiosken en lantaarns.

Maar het meest opvallend is waar hij beeldhouwwerk toevoegde. Negen van de tien keer is dat van de hand van Hildo Krop. Krop werd geboren en getogen in Steenwijk, als zoon van een banketbakker. Na in de voetsporen van zijn vader een tijd als banketbakker te hebben gewerkt, gooide hij het roer om en volgde zijn echte roeping: het kunstenaarschap. Hij volgde verschillende opleidingen in Amsterdam, Berlijn, Rome en Parijs, en won de zilveren medaille van de prestigieuze Prix de Rome.

Zowel Kramer als Krop leunden bij hun ontwerpen op hun interesse voor dichtkunst, filosofie en symboliek uit de natuur. Dit kwam tot uitdrukking in een rijke verzameling beelden, van waterdieren als vissen, robben, zeehonden en nijlpaarden tot fabeldieren en mythische wezens als de faun.  Veel van Krops menselijke gestalten verraadden zijn communistische overtuiging. Hij had duidelijk een voorliefde voor heldhaftige koppen van arbeiders, die hij waardig, aards en potig uit het steen hakte.

Op pad!

Binnen de Singelgracht werkten Kramer en Krop onder meer samen aan de vervanging van bestaande bruggen in de Leidsestraat, de Raadhuisstraat, de Weesperstraat en de Plantage. Hier vind je onder meer de fabeldieren van de Aalmoezeniersbrug, de faun van de Niek Engelschmannbrug en de zeearend van de Dr. Meijer de Hondbrug.

De meest opvallende werken vind je bij de bruggen buiten de Singelgracht, in de toen nieuwe stadswijken in Plan Zuid en Plan West. Zoals de Mozartbrug, de Boeringweteringbrug, de Vierwindstrekenbrug en de iconische Kinderbrug (brug 420), tussen het Muzenplein en de Churchilllaan. Ga je die bruggen in Zuid bekijken, vergeet dan ook niet langs te gaan bij de twee bruggen die hun naam dragen: de PL Kramerbrug in de Amsteldijk over het Amstelkanaal, en de Hildo Kropbrug, tussen de Apollolaan en het Muzenplein.

Video

Bekijk hier een video over kunst aan de bruggen van Amsterdam.