Symbool van plannen en protest

De favoriete brug van Frank Smit is de Torontobrug

Frank: “De Torontobrug is eigenlijk te groot. Hij past door die maat niet op deze plaats. En toch is het mijn favoriete brug van Amsterdam. Kijk maar naar die mooie lijnen, het ontwerp van architect Slebos is subliem. De brug is slank, de betonnen vormen zijn elegant en de boog is perfect, alsof je een bal naar de overkant gooit. Het mechaniek om de brug te openen, is weggewerkt in een machinekamer onder de waterlijn. Door die technische ingreep blijft de brug slank, je kunt er onderdoor kijken. Toen ik mijn boek schreef over de Amsterdamse bruggen (Bruggen in Amsterdam, red.), ben ik in alle machinekamers van de 56 beweegbare bruggen geweest, ook in deze. De Torontobrug staat ook op de cover van mijn boek, overigens.”

“De brug was onderdeel van een groot stadsvernieuwingsproject waarmee in de jaren zestig werd gestart. Alle kleine straten moesten plaatsmaken voor brede autowegen om een groot zakencentrum te ontsluiten. Ter voorbereiding werd het Waterlooplein gesloopt voor de bouw van een nieuw stadhuis. En voor het IJ-tunneltracé moesten de Valkenburgerstraat, de Jodenbreestraat, de Muiderstraat en de Weesperstraat wijken. Er werden bredebruggen ontworpen en gebouwd om de binnenstad te ontsluiten. De Torontobrug is onderdeel van het wegensysteem dat naar de IJ-tunnel leidt. De plannen werden ook regelmatig veranderd en aangepast.”

“Ergens in dat proces kwamen de Amsterdammers in het geweer. De Jordaan, dat toen als achterbuurt werd gezien, zou worden gesloopt. En dat pikten mensen niet. Ze gingen protesteren, de Jordaan werd gespaard en de plannen werden afgeblazen. Maar enkele bruggen die onderdeel waren van de doorbraakplannen, zoals deze brug, waren toen al gebouwd. Als je vanaf de Weesperzijde naar de overkant kijkt, zie je dat er een huizenblok precies op de verkeerde plek staat, eigenlijk in de weg. Waarschijnlijk stond dat blok op de nominatie om gesloopt te worden om die grote plannen uit te kunnen voeren. De tunnel onder het Rijnspoorplein is onderdeel van de route over de Torontobrug. Bij de aanleg daarvan is onder deze tunnel een segment van de metrotunnel gebouwd. Ja, die ontwerpers wisten ook: als daar een metro moet komen, is het verstandig om nu alvast de ruimte voor een tunnel in de constructie op te nemen. Voor mij staat de brug symbool voor scharnierpunt tussen grote plannen en ambities die er voor de binnenstad waren, en het verzet van Amsterdammers die hun historische stad beschermen.”