We hebben grout in handen

Het gaat om 50 meter kademuur aan de Binnenkant, een smalle straat aan de brede Waalseilandsgracht in het centrum van Amsterdam. Dit stuk van de kade sluit aan bij de Waalseilandsbrug. Er liggen 6 woonschepen, die voor het werk aan de kade tijdelijk een stuk van de kade gelegd werden.

Renovatie

Dit is de eerste keer dat we een kademuur op deze manier renoveren. Renoveren betekent dat we een deel van de kademuurconstructie vervangen. In dit geval zijn dat de oude funderingspalen onder de kademuur. We hebben berekend dat de constructie met deze renovatie nog minstens 30 jaar mee kan.

Voorbereiding

We zijn vorig jaar oktober begonnen met deze renovatie. We hebben de straat afgesloten voor doorgaand autoverkeer en fietsers, en een werkterrein ingericht op de weg en kaderand achter de bestaande kademuur. Alleen het voetpad bleef open.

We hebben de grond tussen de bomen en de kademuur voorzichtig afgegraven om de wortels niet te beschadigen. De walkasten van de woonschepen zijn van tevoren verwijderd, en naast het werkterrein zijn tijdelijke nutsvoorzieningen aangelegd. Op het water voor de kademuur hebben we een werkponton gebouwd en een tijdelijke loopsteiger voor de woonschepen.

Gaten boren en palen plaatsen

We hebben de dekstenen verwijderd en met een boor van bovenaf gaten door de kademuur geboord tussen de bestaande houten funderingspalen onder de kademuur.

Vervolgens hebben we hier nieuwe stalen buispalen doorheen gestoken en in de bodem gedraaid. Tijdens het draaien spuiten we door de paalpunt grout. Dit werkt als een soort glijmiddel om de palen gemakkelijk op diepte in de bodem te krijgen, tot in de 2^e zandlaag. Nadat de paal op de juiste diepte is ingebracht wordt onder zeer hoge druk nog een groutprop onder de paal aangebracht. Het grout dat wordt ingespoten hardt vervolgens uit tot een sterk materiaal dat te vergelijken is met beton.

De helft van de palen staat recht in de bodem, de andere helft schuin richting het water. Die laatste palen noemen wel ook wel ‘schoorpalen’. Door hun schuine stand maken ze de constructie beter bestand tegen de horizontale krachten van de grond die vanaf de straatkrant tegen de kademuur drukt. Bovendien plaatsen we ook nog rechte palen achter de kademuur. Die palen gaan ook tot in de tweede zandlaag de grond in.

Zagen, slopen en beton storten

Als de palen zijn aangebracht slopen we het bovenste gedeelte van de kademuur. Dat deel hebben we na het boren van de gaten maar voor het plaatsen van de palen al losgezaagd van de onderkant.

In het onderste deel dat blijft staan brengen we lijmankers aan die aan de bovenkant uitsteken. Vervolgens storten we hierop een nieuwe balk van gewapend beton. De lijmankers zorgen voor een stevige verbinding tussen de bestaande kademuur en de nieuwe betonbalk met de buispalen. De palen zelf krijgen een deksel om te zorgen voor een goede verbinding met het beton.

Ook de palen achter de kademuur worden met betonnen balken verbonden met de kadeconstructie. Dit noemen we consoles. Die zorgen voor nog meer sterkte en voorkomen dat de constructie kan kantelen.

Metselwerk, leidingen en haalpennen

De voorkant van de kademuur metselen we op met bakstenen in steens kruisverband. De kleur en kwaliteit van de stenen is zo gekozen dat het nieuwe metselwerk goed aansluit op het bestaande metselwerk aan de onderzijde.

In de betonnen balk zijn doorvoerbuizen aangebracht voor de woonschepen die hier liggen. Hierdoor lopen de kabels en leidingen voor water, gas en stroom, van de walkasten op de kade tot in de woonschepen. Er lopen ook keilbouten door het beton van de kademuur. Daarop monteren we de haalpennen waaraan de woonschepen worden vastgelegd.

Scherm tegen uitspoeling

Als het metselwerk klaar is, plaatsen we de originele dekstenen terug op de rand van de kade. Vervolgens maken we een grondkerend scherm.

Dit is een scherm van 5 meter lange houten planken die we met de bovenkant tot aan de kadevloer in de bodem trillen. Mocht er op den duur grond achter de kademuur wegspoelen via kieren of gaten in de oude, houten funderingsvloer onder de kade, dan wordt die grond tegengehouden door het houten scherm.

Straat weer open

Nadat de kademuur is afgewerkt en de leidingen zijn doorgetrokken, hebben we de woonschepen weer kunnen terugleggen op hun vaste plekken, het werkterrein opgeruimd en de bestrating hersteld. Op 9 augustus ging de Binnenkant weer open voor het  verkeer. Hier gelden nu weer dezelfde regels als in de rest van de binnenstad: voertuigen tot 7,5 mogen hier rijden, en met een ontheffing tot 30 ton.

Langere levensduur

De komende tijd gaan we deze nieuwe renovatiemethode met groutinjectiepalen evalueren. Of we met dit grout ook echt goud in handen hebben, kunnen we nog niet zeggen, maar de ervaringen tot nu toe zijn positief. Het is een methode die relatief snel is, voor weinig overlast zorgt, en een stuk goedkoper is dan een geheel nieuwe kademuurconstructie bouwen. Het is ook een duurzame methode: we gebruiken minder staal en cement dan bij volledige vervanging van kademuren, en we kunnen de methode volledig elektrisch uitvoeren. Verder kunnen we met deze methode de bomen meestal behouden, en ook het snoeien van bomen is maar heel beperkt nodig. De woonboten hoeven maar een stukje verlegd te worden, en niet naar een andere plek of zelfs een andere gracht. Een nadeel is dat we bij een smalle straat zoals de Binnenkant de rijweg moeten stremmen.

Een van de vragen die we bij de evaluatie willen onderzoeken is of we de levensduur van de kademuur met deze methode nog verder kunnen verlengen, tot 50 of zelfs 100 jaar. Een andere vraag is of we de methode ook breder kunnen toepassen bij kademuren met een hoogte van meer dan 2 meter. Tegelijkertijd moeten we met deze methode wel een voorbehoud maken voor kademuren met slecht metselwerk.