Een brug in een brug in een brug in een brug
Vervang een brug in Amsterdam en je kunt erop rekenen dat je een paar mooie verrassingen tegenkomt. Zoals bij de Isa van Eeghenbrug in de Vijzelstraat, waar we een brug in een brug in een brug in een brug aantroffen. Als een matroesjkapop.
We hebben de vervanging van de Isa van Eeghenbrug in 2020 aangegrepen om onderzoek te doen naar de houten paalfunderingen onder de brug. Om meer inzicht te krijgen in hun sterkte en draagkracht hebben we een proefbelasting uitgevoerd. En we hebben verschillende palen uit de bodem getrokken om ze verder te onderzoeken in het lab van de TU Delft.
Maar we deden ook historisch onderzoek. Daarbij kwamen we van buiten naar binnen palen van verschillende leeftijden en tijdperken tegen. “Dat komt doordat de brug in zijn leven een aantal malen is verbreed”, vertelt David Derksen, bouwhistoricus bij de gemeente. “De buitenste palen dateren van 1922. Daarna volgen palen uit 1882, daarna iets dunnere palen uit 1726 en tot slot hebben we ook nog hout gevonden van de eerste brug hier over de Herengracht, uit 1665.” Zo heb je dus een brug in een brug in een brug in een brug, in een brug, als je de vernieuwing in 2020 ook meetelt.
Bouwhistoricus David Derksen onder het dek van de Isa van Eeghenbrug tijdens opnamen voor de documentaire Amsterdam is nog niet jarig Beeld: De Haaien voor KRO/NCRV
Bomen op hun kop in de bodem geheid
Bij het onderzoek onderzochten David en zijn onder meer de dikte van de palen, hoe de fundering is opgebouwd met palen, kespen en een vloer. En welke houtsoorten er zijn gebruikt . “Die eerste palen uit de 17e eeuw waren nog van eikenhout”, vertelt David. ”De andere palen zijn van naaldhout, grenen en vuren dat uit Scandinavië kwam. Dat waren eigenlijk hele bomen waarvan de takken werden afgehaald en die zo op zijn kop in de bodem werden geheid.”
Het historisch onderzoek naar de paalfunderingen is van groot belang voor het werk aan de bruggen en kademuren. “Door dit onderzoek krijgen we een beter idee van wat we onder de verschillende bruggen in de stad kunnen aantreffen”, legt David uit. “En kunnen we dit weer vergelijken met bestaande bouwtekeningen uit de archieven om hun betrouwbaarheid te staven.”
Isa van Eeghenbrug, vanwaar die naam?
De Isa van Eeghenbrug heeft brugnummer 30 in Amsterdam. De eerste brug hier dateert van 1665. De brug is in 2016 vernoemd naar mejuffrouw dr. Isabella Henrietta van Eeghen (1913-1996). Zij was een telg uit de patriciërsfamilie Van Eeghen, geschiedschrijfster en de drijvende kracht achter het maandblad Amstelodamum.
Dr. Isa van Eeghen aan het werk op het archief Foto: Martin Alberts, Stadsarchief Amsterdam
Na haar studie geschiedenis en promotie volgde zij een opleiding archivistiek, waarna zij vanaf 1944 aan de slag ging bij het Gemeentearchief. Van 1951 tot 1978 was zij er adjunct-archivaris.
In de tijd van Isa van Eeghen huisde het Gemeentearchief nog in het vroegere Raadhuis van Nieuwer-Amstel aan de Amsteldijk. In 2007 is het omgedoopt tot Stadarchief en verhuisd naar het gebouw de Bazel aan de Vijzelstraat, het voormalige kantoor van de ABN AMRO en daarvoor de Algemene Bank Nederland en de Nederlandsche Handelsmaatschappij. Vanwege de locatie van het archief naast de brug is in 2016 besloten om de brug te vernoemen naar Isa van Eeghen.
-
Betrouwbare bruggenTechniek
-
Jonge bruggenbouwersStad
1
Deel uw mening