'We gingen als een komeet'

Voor raamcontractmanager Edwin Boonstoppel begint het verhaal in januari 2019 als hij op de Infratechbeurs de stand van aannemersbedrijf Gebroeders de Koning bezoekt. De Koning heeft zich samen met infrabouwer Van Gelder en het Japanse Giken als G-kracht ingeschreven voor het Innovatiepartnerschap Kademuren. Dat is een uitvraag naar innovatieve oplossingen voor vernieuwing van de Amsterdamse kademuren. De innovatieve techniek die G-kracht binnen deze aanbesteding wil ontwikkelen draait om het Giken Reaction Based-systeem, een techniek waarbij funderingspalen trillingsvrij en geluidsarm door de bestaande kademuur diep in de bodem worden geschroefd.

Edwin is direct enthousiast. “Zoals de uitvraag was opgesteld beloofde het een prachtige mix van innoveren en intensief samenwerken. En dat in de binnenstad van Amsterdam, bepaald niet de minst opvallende plek in het land. Dat maakt het toch nog een stuk interessanter.” Na een goed gesprek hakt Edwin de knoop door en wordt tendermanager van het project.

Samen aan de slag

Ruim een jaar later, in mei 2020 kan Edwin met G-kracht aan de bak. Samen met twee andere consortia, Koningsgracht en Kade 2.020, winnen zij de aanbesteding. Dat betekent dat ze hun oplossing samen met de gemeente kunnen ontwikkelen en als de innovatie slaagt een meerjarig contract kunnen aangaan voor de vervanging van honderden meters kademuur per jaar.

De 3 combinaties werken samen met een gemeentelijk team dat bestaat uit een projectmanager, een contractmanager, een omgevingsmanager en een manager projectbeheersing. Bovendien is er voor ieder team ook een technisch manager om de oplossing door de verschillende ontwikkelingsfasen te loodsen. Voor G-kracht is dat Merijn Buist, die vanaf het begin betrokken is geweest bij het opzetten van het IPK als innovatieve bouworganisatievorm. “Het idee om op een nieuwe, intensieve manier samen met de winnende marktpartijen hun innovaties te ontwikkelen, dat sprak me direct enorm aan”, zegt hij.

Na de gunning in april 2020 konden G-kracht en het projectteam van IPK van start. Het innovatietraject is ingedeeld in 3 fasen: een voorlopig ontwerp waarbij technisch wordt aangetoond dat het concept in theorie werkt, de ontwikkeling van een prototype waarbij een aantal cruciale technieken ook in het veld wordt getest, en uiteindelijk een pilot, waarin de oplossing wordt toegepast op een bestaande kade in de Amsterdamse binnenstad.

Hobbels in de ontwerpfase

Dat proces heeft uiteindelijk langer geduurd dan van tevoren was voorzien. “Als aannemer wil je liefst zo snel mogelijk naar buiten om je oplossing in praktijk te brengen”, vertelt Edwin. “Voor ons gevoel moesten we wel heel veel rapporten en memo’s produceren om onze oplossing op allerlei manieren te bewijzen.”

Volgens Merijn liep het ook uit, omdat er sowieso was gekozen voor een lange ontwerpfase, en omdat je tijdens zo’n innovatieproces vanzelf allerlei hobbels tegenkomt. “Zo waren er lange, intensieve discussies rond boombehoud en de ideale kadelijn”, vertelt hij. “En er was ook lang onduidelijkheid over de eisen die we moesten hanteren voor het overkluizen van een pakket KPN-kabels. Bovendien hadden we achteraf bezien de ontwerpfase en het toetsen nog niet strak genoeg ingericht.”

Vaste prijs

Maar de grootste hobbel bleken toch de kosten te zijn. “We hadden in de aanbestedingsfase een vaste prijs meegekregen, maar die bleek tijdens de ontwikkeling toch te laag om onze methode vol in te kunnen zetten”, vertelt Edwin. “Die vaste prijs bleef als een zwaard van Damocles boven onze oplossing hangen. Dat heeft de ontwikkeling van de innovatie toch wel belemmerd, en vooral ook veel tijd gekost, omdat hier allerlei discussies ontstonden.”

Tegelijkertijd kon de gemeente niet echt afwijken van die prijs, volgens Merijn. “We hadden dezelfde prijs afgesproken met alle drie de partijen. Dan moet je dat toch als een soort van level playing field aanhouden. Het leek bij de start ook een royale prijs die veel mogelijkheden bood. Maar desondanks bleek het toch een te strak jasje te zijn voor G-kracht.”

“Uiteindelijk hebben we onze uitvoeringsmethode dan ook versoberd”, vult Edwin aan. “Van de drie machines die we voor onze innovatie ontwikkeld hebben, zit alleen de Gyropress in de vaste prijs. Dat is ook het hart van onze oplossing. De clamp crane wordt alleen ingezet waar we onder bomen door moeten werken, en de pile runner hebben we alleen nodig als we achter woonboten langs moeten gaan werken.”

Gedeelde werelden

Op de vraag of ze ondanks deze tegenslagen de relatie goed hebben kunnen houden, antwoorden ze beide met een volmondig ja. “Ik denk dat dat komt omdat we allebei in de oplossing geloofden”, vertelt Edwin. “Bovendien hebben we begrip voor elkaars dilemma’s en problemen. Merijn heeft ook voor aannemers gewerkt, en ik voor opdrachtgevers, dan ken je elkaars wereld en dat helpt.”

“We zijn ook altijd open en eerlijk het gesprek aangegaan, en blijven praten”, vult Merijn aan. “We deelden de drive om er samen wat van te maken, de gezamenlijke missie om deze innovatie voor dit urgente en zeer zichtbare probleem in Amsterdam te doen slagen. Dat maakt het ook makkelijker om het geloof in de samenwerking te houden, tot oplossingen te komen en weer vol energie samen op te trekken.”

Pilot gaat als een komeet

Zo traag als het soms ging in de ontwerpfase, zo vlot ging de pilot aan het Singel. “Als een komeet”, vertelt Edwin met zekere trots. “We hebben daar echt kunnen bewijzen hoe goed onze oplossing is. We zijn er bijna geen hobbels tegengekomen. Misschien is het meer geluk dan wijsheid, maar als je het vergelijkt met de 2 andere combinaties, dan denk ik dat ons idee om niet voor of achter maar ín de bestaande kademuurconstructie te werken een heel goede is geweest. Wij boren in de bestaande kademuur en bouwen daar ook onze nieuwe constructie, wij weten wat we daar tegenkomen. De boor die wij gebruiken is daar ook voor ontworpen.”

Merijn knikt: “200 meter kademuur in 8 maanden vervangen, dat is echt heel snel”, zegt hij. “En dan ook nog alle beloften nakomen die je hebt gedaan: de rijweg openhouden voor al het verkeer, de vaarweg openhouden, alle bomen behouden, de afbouw van de kade direct goed doen, en natuurlijk trillingsvrij en heel geluidsarm werken. Dat is echt knap.”

“Het grootste compliment dat we kregen, kwam van de bewoners”, vertelt Edwin. “Die kwamen regelmatig spontaan langs om te zeggen hoe blij ze waren met onze uitvoeringsmethode en hoe stil wij ons werk deden. En als het gaat om de beeldkwaliteit van de nieuwe kade: onlangs nam ik een groepje belangstellenden mee naar de nieuwe kademuur, maar toen ik ter plekke aankwam, zag ik even niet meer waar nou de kademuur was die we tien maanden geleden hadden opgeleverd. Hij viel helemaal niet meer op in de omgeving, precies zoals we het hadden bedacht!”

Raamcontract

Woensdag 10 april tekenen de gemeente Amsterdam en G-kracht als eerste van de 3 IPK-partners een raamcontract voor de komende 4 tot 8 jaar. “Dat is natuurlijk een feestje waard”, zegt Edwin.  Maar tegelijkertijd leven er toch ook nog wel zorgen bij de combinatie. “We zien dat de gemeente steeds meer meters voor het herstel van kademuren nu invult met renovatiemethoden. En we zijn er nog niet 100% gerust op dat we het beloofde aantal meters kadevervanging voor de komende jaren ook echt in portefeuille krijgen. Aan het begin van het traject werd er gesproken over 300 tot 1000 meter kade per jaar. We hebben toen met onze oplossing ingezet op 600 meter, maar we moeten nog zien dat we de 300 meter halen. Dat baart ons wel zorgen. En goed, we krijgen alles wat onder het afgesproken minimum valt gecompenseerd, maar daarvoor zijn we dit avontuur natuurlijk niet begonnen.”

Verder innoveren en verbeteren

“Vanuit de gemeente gezien biedt renovatie natuurlijk kansen. Het is duurzaam en je behoudt het erfgoed”, zegt Merijn. “Maar je moet natuurlijk ook goed naar de kosten kijken. Als het op lange termijn rendabeler is om een kademuur nu volledig te vervangen dan hem voor de komende 30 jaar te renoveren en dan alsnog te vervangen, dan zou ik voor het eerste willen pleiten. Daarnaast vind ik ook dat we het contract dat we nu hebben goed moeten benutten. Daar is niet voor niets zoveel werk in gestoken. Bovendien zullen ze bij G-kracht hun oplossing ook nog verder doorontwikkelen. Wie weet waar je dan uitkomt.”

Met die doorontwikkeling zijn ze bij G-kracht inderdaad al druk bezig, kan Edwin beamen. ”We denken dat we in de toekomst de oplossing ook zonder ankers achter de kademuur kunnen bouwen”, zegt hij. “Dat betekent dat de oplossing een stuk eenvoudiger wordt en we nog sneller kunnen bouwen. En het maakt de oplossing ook een stuk duurzamer. Op dat vlak kijken we sowieso naar nog een aantal andere optimalisaties, zoals het gebruik van hout voor de kleine buispalen en vulmateriaal achter de kade waar muurplantjes in kunnen wortelen.”

Maar eerst willen ze met het nieuwe contract de nodige meters maken. “1 kade is nog geen referentie”, sluit Edwin af. “Slim innoveren doe je deels ook op basis van wat je al weet. Dus eerst een paar kades in de standaarduitvoering echt in de vingers krijgen, dan eruit filteren waar de winst zit en dan verder innoveren!”