Wat brengt 2025 voor bruggen en kademuren?

Aan het begin van 2025 zijn we ruim 5 jaar onderweg met de grootschalige aanpak van de bruggen en kademuren. We vervangen, repareren en renoveren veel, maar moeten ook op steeds meer plekken het zware verkeer weren om de veiligheid te waarborgen. Dat heeft gevolgen voor de bereikbaarheid van de stad. Willen we die op peil houden, dan is het zaak dat we het tempo van herstel verder opvoeren. Dat doen we door innovatieve methoden in te zetten, de uitvoering van bestaande methoden te optimaliseren, en door onze inzichten in de belastbaarheid van de bruggen en kademuren nog verder aan te scherpen. Want hoe meer we weten, hoe efficiënter we kunnen plannen en werken.

Herstel

In 2024 hebben we het herstel van 7 kademuren afgerond, in totaal 713 meter. Het komende jaar ronden we het herstel af van 772 meter kademuur en 1 brug die nu nog in uitvoering zijn. Het lange, middelste deel van de Nieuwe Herengracht willen we in mei klaar hebben, de rest – het laatste deel van de Jacob Catskade, de Houtmankade, de Tweede Kostverlorenvaart en het deel van de Recht Boomssloot bij de Nieuwmarkt – komt naar verwachting eind dit jaar gereed. Net als brug 627, waar we eind vorig jaar aan zijn begonnen.

Afweging methoden

We starten dit jaar natuurlijk ook met nieuw werk: 12 projecten waar we in totaal zo’n 2 kilometer kademuur vervangen, 2 kademuren die we renoveren, en 3 bruggen. Bij vervanging wordt de hele kade of brug gesloopt en daarna opnieuw opgebouwd. Een flink deel hiervan wordt uitgevoerd met 2 innovatieve methoden die de afgelopen jaren zijn ontwikkeld in een bijzondere samenwerking tussen de gemeente Amsterdam en twee bouwcombinaties. Het gaat om de Kloveniersburgwal, de Brouwersgracht, de Geldersekade, de Grimburgwal en de Leidsegracht.

Er is ook nog een flink aantal kademuren dat we aanpakken met meer traditionele methoden voor vervanging. Dat zijn de Baarsjesweg, de Da Costakade, de Nieuwe Herengracht, de Leidsekade en het Haarlemmerplein. Maar ook die traditionele methoden blijven we doorontwikkelen. Welke methode we waar gebruiken is vaak een complexe afweging van mogelijkheden en belangen. Prijs, duurzaamheid, bereikbaarheid, boombehoud, capaciteit in mensen en materieel, maar ook bestaande verplichtingen en het werk dat andere partijen in de stad te doen hebben, spelen daarbij een rol. Uiteraard zoeken we voor elke locatie de meest optimale oplossing.

Renovatie kademuren

We gaan komend jaar ook door met het renoveren van kademuren, bij de Zoutkeetsgracht en mogelijk ook een deel van de Kloveniersburgwal. Bij renovatie hoeven we niet de hele constructie maar slechts een deel te vervangen. Dat doen we met groutinjectiepalen en op termijn hopelijk ook met buoycrete. Dat is een techniek waarmee we uitspoeling van grond achter de kademuur tegengaan en verdere verzwakking van de kademuur een halt toeroepen. Vorig jaar hebben we hiermee een pilot uitgevoerd bij een kort stukje kade aan de Baarsjesweg. Op dit moment zijn we bezig met de evaluatie van deze pilot.

Bruggen: vervangen en renoveren

In 2025 pakken we in totaal 6 bruggen aan. In Nieuw-West werken we zoals gezegd door aan de vervanging van brug 627 in de Anthony Moddermanstraat. Verder vervangen we de Fortbrug in Weesp, en starten we met de vervanging van brug 108 in de De Clerqstraat, onderdeel van de Oranje Loper.

Bij de Snoekjesbrug, om de hoek van de Oude Schans, renoveren we komend jaar de fundering, die in slechte staat is. Dat doen we tussen februari en augustus. Brug 34 over de Keizersgracht in de Utrechtsestraat gaan we ook renoveren, we moeten daar de vleugelmuren herstellen. Naar verwachting beginnen we daar later in het jaar aan.

Reparaties en veiligheidsmaatregelen

Naast herstelmaatregelen voeren we komend jaar ook een flink aantal reparaties uit aan verschillende kademuren en stellen we lastbeperkingen in. Beide maatregelen zijn noodzakelijk om de kade niet verder te beschadigen tot het moment dat we hem kunnen herstellen. Bij lastbeperkingen beginnen we vaak met het verlagen van het toegestane gewicht op parkeervakken of het volledig afsluiten van parkeervakken. Als dat niet helpt om de kade te stabiliseren, verlagen we het toegestane gewicht voor vrachtverkeer op de rijbaan. Vaak tot een maximum van 7,5 ton.

Soms, als de kadeconstructie blijft verslechteren, stellen we een nog strenger maximum van 3,5 ton op de rijbaan in, zoals op delen van de Bilderdijkkade, de Oudeschans en de Oudezijds Achterburgwal. Dat betekent dat het voor alle vrachtverkeer verboden is om over zo’n kade te rijden. We handhaven deze beperking met cameratoezicht of, als dat niet kan of niet voldoende is, met een versmalling van de rijbaan.

Als het herstel pas over jaren gepland is en de kade moet bereikbaar blijven voor vrachtverkeer, kunnen we ervoor kiezen om een versterkingsconstructie te bouwen. Dat hebben we afgelopen jaar gedaan op de Da Costakade en gaan we dit jaar doen op een deel van de Oudezijds Achterburgwal. We doen dit liever niet, omdat het extra kosten zijn voor een kade die later alsnog vervangen moet worden. We vangen die extra kosten wel gedeeltelijk op door de versterkingsconstructie te hergebruiken bij het definitieve herstel.

Innovatie en onderzoek

We doen dus veel, maar nog niet genoeg. Willen we de bereikbaarheid van de stad blijven waarborgen en versterkingsconstructies zoveel mogelijk voorkomen, dan zullen we het tempo moeten opvoeren. Daarvoor is innovatie van groot belang, zoals die van Innovatiepartnerschap kademuren (IPK) en de nieuwe renovatiemethoden.

Behalve aan innovatie van onze herstelmethoden werken we ook continu door aan onze kennis en inzicht in de staat van de bruggen en kademuren. Want hoe meer we weten , hoe minder vaak we onnodig hoeven in te grijpen. Dat zagen we al bij de bruggen van de Oranje Loper, waar we dankzij onderzoek niet 9 maar slechts 2 bruggen volledig hoeven te vervangen. Inmiddels hebben we met betere inzichten het totaal aantal bruggen dat we de komende 30 jaar moeten vervangen drastisch teruggebracht, van een paar honderd naar nog geen 50.

Openluchtlab

Ook bij de kademuren hebben we onze kennis en inzicht vergroot met proefopstellingen in een openluchtlab in het Amstelkwartier en de labs van TNO en TU Delft. Maar bij de kademuren valt nog meer winst te halen. Daarom willen we in de toekomst bij elke kademuur die op de planning staat om te herstellen eerst een proef uitvoeren om de werkelijke sterkte en draagkracht te berekenen. Eind vorig jaar hebben we zo’n proef voor het eerst getest aan de Recht Boomssloot. De resultaten van de proef volgen het komende kwartaal.

Ontgronding

Op verschillende plekken in de stad is het ontgronden van de bodem onder de kademuur een risico. Het was ook een van de oorzaken voor het instorten van de Grimburgwal in september 2020. Op plekken waar de scheepvaart de boegschroeven vol moet inzetten om een scherpe bocht te maken, wordt de bodem onder de kademuur langzaam maar zeker uitgediept. De palen onder de kademuren hebben hierdoor steeds minder vaste grond aan de bovenkant. Hierdoor worden ze kwetsbaarder en kan de constructie sneller schade oplopen. We brengen nu de risicovolle plekken in kaart met peilvaartuigen. Waar dit nodig blijkt, vullen we de bodem aan met grond en brengen we matten aan die de grond vasthouden.

De toekomst

Terwijl we met de inzet van steeds accuratere inzichten en efficiëntere maatregelen het beheer van de bruggen en kades op orde brengen, is er nog een wereld te winnen als het gaat om het gebruik van de bruggen en kademuren. Zo kijken we bijvoorbeeld naar het gebruik van de ruimte achter de kademuren voor het plaatsen van warmtepompen. We onderzoeken niet alleen hoe we meer bomen bij het herstel van kademuren kunnen behouden, maar ook hoe we nieuwe generaties bomen een betere plek langs de kades kunnen geven. Hoe we met onze kade- en brugontwerpen meer kunnen bijdragen aan klimaatadaptatie en biodiversiteit. En hoe we bruggen die niet nodig zijn voor de verkeerscirculatie op een andere manier kunnen inzetten en de ruimte die zo vrijkomt ten goede kunnen laten komen aan de bewoners.

Meer informatie over de stand van zaken bij de aanpak van de bruggen en kademuren en een overzicht van de resultaten van 2024 vind je in onze voortgangsbrief. Die vind je op Open Research: Voortgangsbrief Bruggen en Kademuren – openresearch.amsterdam.